Jesień to okres migracji nietoperzy, które przemieszczają się z terenów letniego żerowania i rozrodu do miejsc zimowania. Od września do listopada można je częściej spotkać, gdyż w tym okresie polują na owady bardziej aktywnie niż latem. Czynią tak, aby zgromadzić na zimę zapasy tłuszczu, niezbędne do przetrwania chłodów w stanie hibernacji. Tkanka tłuszczowa u nietoperzy rozpoczynających hibernację stanowi zwykle ok. 20-30 % masy ciała. Częściej też w tym czasie możemy spotkać pojedyncze nietoperze lub ich grupy w różnych „niespodziewanych miejscach” naszych domów i w ich otoczeniu, np. na klatkach schodowych, strychach, w skrzynkach z licznikami energetycznymi, w wywietrznikach, za okiennicami itp. Nietoperze traktują te miejsca, jako tzw. kwatery przejściowe.
Co zrobić, gdy pojawi się ten nietypowy gość?
Po pierwsze nie panikować – nietoperze nie atakują ludzi, nie wypijają krwi, ani nie wplątują się we włosy. Jedyna sytuacja, w której zwierzę może nas ugryźć, to wówczas, gdy chwycimy je gołymi dłońmi.
Aby nietoperz mógł swobodnie wylecieć zamknij drzwi do innych pomieszczeń, tak by nie wleciał w głąb mieszkania, zgaś lub przynajmniej zredukuj światło, otwórz szeroko okno i odsuń firanki.
Jeżeli zauważysz śpiącego nietoperza włóż go bardzo delikatnie do jakiegoś pudełka (pudełka kartonowego, opakowania po serku, puszki po kawie itp.), uważaj aby nie dotknąć go gołą ręką (najlepiej załóż skórzane, grube rękawiczki), następnie wypuść go po zachodzie słońca na wolność.
Jeśli nietoperze zamieszkają na Twoim strychu, czy w piwnicy lub innej części budynku – pozwól im wychować młode lub przezimować.
W przypadku, gdy nietoperz jest ranny lub nie może odlecieć, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Jeżeli znajdziesz martwego osobnika, zapakuj go w szczelny pojemnik i zanieś jak najszybciej do weterynarza lub organizacji zajmującej się badaniem i ochroną zwierząt.
Zima jest bardzo trudnym okresem dla nietoperzy, gdyż w tym czasie nie mogą zdobywać pożywienia. Nietoperze znajdują więc jaskinie i obiekty jaskiniopodobne (fortyfikacje, piwnice, ziemianki, studnie kopane, sztolnie, pozostałości podziemnych kopalni) i zapadają w stan hibernacji, by przetrwać od późnej jesieni do późnej wiosny bez pokarmu.
W czasie hibernacji temperatura ciała nietoperzy ulega obniżeniu o ponad 30 °C, a więc często wynosi zaledwie 1 – 2 stopnie więcej niż temperatura otoczenia. Dzięki temu spowolnieniu ulega również szybkość oddechu, bicie serca, a tym samym mniejsze jest zużycie energii nagromadzonej jesienią w tkance tłuszczowej. Podczas hibernacji nietoperze tracą dziennie około 0,2% masy ciała, co w ciągu kilku miesięcy składa się nawet na 30-40% masy ciała.
Sen nietoperzy nie jest nieprzerwany. Zwierzęta te budzą się od kilku do kilkunastu razy w ciągu zimy po to by się napić, wydalić produkty przemiany materii, czy przenieść się w inne miejsce kryjówki (np. w przypadku zmiany temperatury). Podczas snu zwierzę jest całkowicie bezbronne, co wykorzystują drapieżniki (np. lisy), które penetrują miejsca zimowania i zjadają niżej wiszące ssaki, zanim te zdążą się obudzić.
Zagrożeniem dla hibernujących nietoperzy są również ludzie. Częstym problemem jest swobodny dostęp do schronień zimowych. Wchodzenie do obiektów, dłuższy pobyt, hałas, oświetlanie hibernujących nietoperzy, fotografowanie, biwakowanie, używanie otwartego ognia, czy też rozpalanie ognisk może doprowadzić do przypadkowych lub celowych wybudzeń ze stanu hibernacji. Częste budzenie się osobników zimą może doprowadzić do zbyt wczesnego wyczerpania się zapasów tłuszczu zgromadzonych na zimę i śmierci zwierzęcia (każdorazowe wybudzenie nietoperza ze stanu hibernacji to utrata energii, która wystarcza na ok 2-4 tygodnie hibernacji).